Tất tần tật những gì cha mẹ cần biết về biếng ăn ở trẻ em
Biếng ăn ở trẻ em là tình trạng phổ biến trên toàn thế giới khiến các bậc cha mẹ lo lắng và tìm mọi cách giúp con ăn ngon hơn. Biếng ăn kéo dài có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ. Hiểu rõ về tình trạng biếng ăn giúp mẹ bớt căng thẳng và có giải pháp điều chỉnh phù hợp.
Những nguyên nhân trẻ em biếng ăn thường gặp
Trẻ biếng ăn có rất nhiều nguyên nhân khác nhau, đôi khi cha mẹ khó có thể xác định chính xác vì sao con đột nhiên chán ăn hay kén ăn hơn bình thường. Nhìn chung, có thể chia nguyên nhân trẻ biếng ăn theo các nhóm sau:
Trẻ biếng ăn do nguyên nhân tâm lý
Trẻ biếng ăn do nguyên nhân tâm lý chiếm tỷ lệ khá cao nhưng cha mẹ lại ít khi phát hiện ra điều này. Dưới đây là một số cách mà các yếu tố tâm lý có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống của trẻ:
Trẻ nhỏ thường muốn có sự kiểm soát trong cuộc sống của mình. Nếu cha mẹ quá áp lực trong việc ăn uống, trẻ có thể phản kháng bằng cách từ chối đồ ăn.
Trẻ đang trong giai đoạn phát triển tâm lý độc lập có thể từ chối ăn những món mà cha mẹ lựa chọn và chỉ muốn thử những gì trẻ thích.
Những thay đổi trong cuộc sống như chuyển nhà, chia tay giữa bố mẹ hay đón em bé mới có thể khiến trẻ cảm thấy không ổn định và ảnh hưởng đến tâm trạng ăn uống.
Khi trẻ bắt đầu đi học mẫu giáo hay thay đổi thói quen ăn uống, trẻ có thể cảm thấy lạ lẫm và không muốn ăn.
Căng thẳng trong gia đình, chẳng hạn như cãi vã giữa bố mẹ hoặc áp lực học tập có thể khiến trẻ cảm thấy lo âu, từ đó làm giảm sự ngon miệng.
Trẻ có thể cảm thấy không thoải mái khi ngồi ăn cùng người khác hoặc khi có quá nhiều người xung quanh.
Trẻ chán ăn do bệnh lý
Trẻ biếng ăn do bệnh lý là nguyên nhân dễ dàng nhận thấy hơn so với nguyên nhân tâm lý. Dưới đây là những nguyên nhân bệnh lý phổ biến khiến trẻ chán ăn:
Khi trẻ mắc bệnh như cúm, viêm họng, tiêu chảy có thể gây sốt và đau họng, làm trẻ khó chịu và không muốn ăn.
Các vấn đề như táo bón, viêm dạ dày, hoặc trào ngược thực quản có thể gây ra cơn đau hoặc khó chịu, dẫn đến chán ăn.
Nhiễm ký sinh trùng đường ruột (như giun) có thể gây ra triệu chứng chán ăn.
Trẻ mắc một số bệnh lý mãn tính như hen suyễn, bệnh tim, bệnh thận khiến bé luôn mệt mỏi và không thích ăn uống.
Thiếu hụt dinh dưỡng có thể làm trẻ mất cảm giác thèm ăn. Kẽm và vitamin nhóm B là những yếu tố quan trọng cho sự thèm ăn.
Một số loại thuốc như kháng sinh hoặc thuốc chống viêm có thể gây ra tác dụng phụ là chán ăn.
Trẻ biếng ăn sinh lý
Trẻ biếng ăn do nguyên nhân sinh lý là điều mà cha mẹ có thể tìm hiểu từ sớm và dự phòng bởi nguyên nhân này thường gắn liền với từng giai đoạn phát triển của trẻ. Trong các giai đoạn khác nhau của sự phát triển, nhu cầu dinh dưỡng của trẻ có thể thay đổi. Ví dụ:
Trẻ có thể cần ít năng lượng hơn trong giai đoạn không tăng trưởng mạnh.
Vào thời điểm mọc răng, trẻ có thể ăn ít hơn bình thường
Giai đoạn bắt đầu ăn dặm, trẻ có thể lười ăn do mới làm quen với thức ăn có kết cấu mới.
Trẻ kén ăn do cách chăm sóc của gia đình
Một nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng biếng ăn, kén ăn ở trẻ là từ cách chăm sóc của gia đình, bao gồm:
Thực đơn ăn uống của trẻ quá nhàm chán, lặp đi lặp lại không kích thích ăn uống cho trẻ.
Cách chế biến món ăn chưa phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ như cho trẻ ăn dặm quá sớm chẳng hạn.
Không tập cho trẻ thói quen ăn uống theo giờ giấc cố định.
Cho trẻ ăn vặt quá nhiều trước bữa ăn.
Mở tivi, điện thoại cho trẻ xem trong khi ăn.
Cho trẻ ăn quá lâu, bữa ăn kéo dài hơn 30 phút.
Biếng ăn ảnh hưởng như nào đến sức khỏe của trẻ
Biếng ăn gây ra rất nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, đầu tiên và dễ nhận thấy nhất là trẻ bị sụt cân hoặc cân nặng không tăng trưởng trong một thời gian dài. Dưới đây là những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ do bệnh biếng ăn gây ra:
Ảnh hưởng về mặt dinh dưỡng
Biếng ăn có thể dẫn đến việc thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết, bao gồm vitamin, khoáng chất, protein, chất béo và carbohydrate. Thiếu những dưỡng chất này có ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.
Trẻ biếng ăn thường có nguy cơ bị chậm tăng trưởng về chiều cao và cân nặng, ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ. Nếu biếng ăn kéo dài và lượng dinh dưỡng nhận vào không đủ, trẻ có thể bị suy dinh dưỡng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng.
Ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch
Thiếu hụt dinh dưỡng làm suy giảm hệ thống miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn, chẳng hạn như cảm lạnh, cúm, viêm phổi. Khi bị bệnh, trẻ biếng ăn thường hồi phục chậm hơn do cơ thể thiếu nguồn dinh dưỡng cần thiết để chống lại bệnh tật.
Khi trẻ biếng ăn, cơ thể có thể thiếu các vitamin và khoáng chất cần thiết như vitamin A, vitamin C, kẽm và sắt, những chất này đều đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng miễn dịch.
Trẻ biếng ăn có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa các loại thực phẩm, dẫn đến tình trạng kém hấp thu và hệ miễn dịch không được cung cấp đủ dinh dưỡng cần thiết để hoạt động hiệu quả. Dinh dưỡng không đầy đủ có thể làm giảm khả năng tạo ra kháng thể và tế bào miễn dịch, khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn.
Ảnh hưởng về tâm lý
Trẻ có thể cảm thấy căng thẳng hoặc lo lắng trong các bữa ăn, đặc biệt nếu có áp lực từ cha mẹ hoặc người chăm sóc. Nếu sự biếng ăn dẫn đến sự chê trách hoặc so sánh với các trẻ khác, trẻ có thể phát triển cảm giác tự ti và lo lắng.
Trong một số trường hợp, biếng ăn có thể là biểu hiện ban đầu của các vấn đề nghiêm trọng hơn liên quan đến rối loạn ăn uống, chẳng hạn như chán ăn tâm lý (anorexia nervosa) hoặc cuồng ăn (bulimia nervosa).
Cách khắc phục biếng ăn ở trẻ từ chuyên gia
Biếng ăn ở trẻ em là một vấn đề khá phổ biến và có thể được khắc phục thông qua nhiều phương pháp khác nhau. Dưới đây là một số lời khuyên từ các chuyên gia để giúp giải quyết tình trạng này:
Thay đổi chế độ ăn cho trẻ
Cung cấp cho trẻ một chế độ ăn uống cân bằng với đa dạng thực phẩm như rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt, protein (thịt, cá, trứng, đậu phụ) và các sản phẩm sữa. Thay đổi cách chế biến và trình bày món ăn để kích thích thị giác và vị giác của trẻ như sử dụng màu sắc tự nhiên từ rau củ quả hoặc cắt tỉa thành các hình thù ngộ nghĩnh.
Chia bữa ăn thành các phần nhỏ để trẻ dễ ăn hơn, đặc biệt là những trẻ cảm thấy choáng ngợp với một khẩu phần lớn. Đảm bảo mỗi bữa ăn chứa các thành phần dinh dưỡng cần thiết, ví dụ như thêm 1-2 món phụ như sinh tố hoa quả, sữa chua hoặc hạt.
Giới thiệu các món ăn mới dần dần, kết hợp cùng những món ăn mà trẻ đã quen thuộc để giảm cảm giác lạ lẫm. Không ép buộc nếu trẻ từ chối lần đầu, hãy thử lại vào dịp khác. Cha mẹ không nên ép trẻ ăn theo suy nghĩ chủ quan của bản thân mà nên kết hợp tìm hiểu sở thích ăn uống của bé.
Thăm khám điều trị các bệnh lý
Với trẻ biếng ăn do nguyên nhân bệnh lý thì việc giải quyết gốc rễ là điều trị khỏi các căn bệnh đó sẽ giúp trẻ dần dần hồi phục lại sức khỏe và hứng thú ăn uống. Khắc phục biếng ăn bệnh lý ở trẻ cần phải có sự can thiệp toàn diện từ cả gia đình và các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ.
Đưa trẻ đi khám kịp thời sẽ giúp xác định nguyên nhân và có thể đưa ra phác đồ điều trị thích hợp. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khỏe tổng quát và có thể yêu cầu các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân bệnh lý gây biếng ăn.
Sử dụng thực phẩm bổ sung dinh dưỡng
Nếu trẻ có các biểu hiện thiếu hụt chất dinh dưỡng, có thể cần bổ sung các vitamin và khoáng chất như vitamin D, B12, sắt, kẽm hoặc canxi dưới dạng thực phẩm chức năng. Ưu tiên xem xét các sản phẩm dưới dạng siro giúp trẻ dễ sử dụng.
Những thay đổi về mặt sức khỏe khi cho con sử dụng thực phẩm bổ sung dinh dưỡng không diễn ra nhanh chóng, vì vậy cha mẹ cần kiên trì sử dụng và cần có thời gian để quan sát hiệu quả.
Việc điều trị biếng ăn cần sự kết hợp giữa can thiệp dinh dưỡng, hỗ trợ tâm lý và bổ sung dưỡng chất từ thực phẩm chức năng. Cha mẹ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra bầu không khí thoải mái và tích cực trong bữa ăn, đồng thời tìm kiếm sự tư vấn của chuyên gia nếu cần thiết.
