Trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa?
Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam khuyến nghị nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong suốt 6 tháng đầu đời. Vậy trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa? Thời điểm lý tưởng cho con ăn dặm là lúc nào?
Ăn dặm là gì?
Ăn dặm (hay còn được gọi là ăn bổ sung) là cho bé ăn thêm các loại thức ăn khác ngoài sữa mẹ dưới dạng thức ăn mềm hoặc đặc nhằm bổ sung năng lượng và chất dinh dưỡng khác cho trẻ.
Trước 6 tháng tuổi, trẻ sơ sinh lấy nguồn dinh dưỡng chính từ sữa mẹ. Do đó, theo APP (Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ), trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi không cần bổ sung thêm bất kỳ chất dinh dưỡng hoặc năng lượng nào từ thức ăn đặc.
Vì sao trẻ nên được mẹ cho ăn dặm sớm
Tuy nhiên, sau 6 tháng, lượng sắt dự trữ trong cơ thể bé không còn. Do vậy nguồn sữa mẹ không còn đáp ứng đủ chất sắt cho nhu cầu về dinh dưỡng của em bé nên bé cũng cần bắt đầu ăn dặm.
Mỗi em bé có thể bắt đầu cột mốc ăn dặm này ở các độ tuổi khác nhau tùy vào thể trạng của từng bé. Vì vậy, nếu em bé của bạn chưa chưa tăng hoặc sút cân nhiều hay có những dấu hiệu ở dưới đây thì cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa trước khi cho bé ăn dặm.
Dấu hiệu nào nhận biết bé có thể ăn dặm?
Giai đoạn 5-6 tháng tuổi là dấu mốc quan trọng trong việc bố mẹ xác định em bé đã sẵn sàng cho việc bắt đầu ăn dặm hay chưa. Để giúp xác định thời điểm chính xác và thuận lợi cho việc ăn dặm của con, bố mẹ cần quan sát các dấu hiệu sau từ con:
Cân nặng của bé có dấu hiệu tăng gấp đôi so với cân nặng sau khi sinh.
Trẻ thích nhìn bố mẹ hoặc người thân ăn và thể hiện sự thích thú với các món ăn bằng cách với tay lấy thức ăn;
Trẻ thích đưa đồ ăn và đồ vật xung quanh vào miệng;
Trẻ có thể đưa môi dưới về trước để nhận đồ ăn và lưỡi của bé không còn phản xạ đầy thức ăn ra mà biết cách điều chỉnh để đưa thức ăn di chuyển trong miệng;
Trẻ có thể ngồi ổn định và biết giữ thẳng đầu để bố mẹ đút thức ăn dễ dàng hơn
Một số trẻ phát triển nhanh hơn các bạn nhỏ khác, bố mẹ có thể cho con ăn dặm sớm hơn 1 2 tuần, tuy nhiên không nên ăn sớm hơn mức 6 tháng. Ngược lại, đối với trẻ 6 tháng tuổi trở lên mà chưa có các dấu hiệu trên thì bố mẹ nên quan sát con kỹ hơn để tìm thời điểm phù hợp với với em bé nhà mình.
Để biết bé đã có thể ăn dặm hay chưa mẹ có thể thử cho trẻ ăn dặm lần đầu, lưu ý theo dõi xem trẻ có phản xạ nuốt hay tự đẩy thức ăn ra khỏi miệng chưa. Nếu trẻ nuốt thức ăn xuống, trẻ đã sẵn sàng và cha mẹ hãy tập để trẻ nuốt thức ăn thuần thục hơn. Còn nếu chưa, hãy cho con thêm chút thời gian mẹ nhé!
Các nguyên tắc cơ bản bố mẹ cần biết khi cho con ăn dặm
Theo kinh nghiệm của Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ đã đúc kết từ quá trình chăm sóc sức khỏe trẻ em, bố mẹ cần đảm bảo những nguyên tắc ăn dặm đúng cách sau:
Ăn dặm nên là bữa ăn bổ sung cho bé
Điều này có nghĩa, ăn dặm chỉ là bữa phụ, bữa bổ sung của bé và bé vẫn cần được đảm bảo về nguồn sữa mẹ thường xuyên cho tới khi bé đủ 12 tháng tuổi. Trong thời gian đầu ăn dặm, bố mẹ có thể cho trẻ ăn 1 bữa /ngày và cho con bú ít nhất từ 3-4 lần/ngày; sau đó có thể tăng dần lên 2 bữa /ngày khi trẻ được khoảng 7 - 8 tháng cho tới khi trẻ gần 12 tháng tuổi.
Nguyên tắc ngọt - mặn
Để cho bé không cảm thấy quá lạ lẫm, trong những bữa ăn dặm đầu tiên, bố mẹ hãy cho bé ăn những thức ăn có vị ngọt gần giống với sữa mẹ hoặc sữa công thức. Sau khi bé tập quen với bữa ăn dặm, bạn có thể chuyển từ từ sang những loại thức ăn có vị mặn với nhiều thành phần dinh dưỡng hơn ở những bữa sau
Nguyên tắc ít - nhiều
Khi thay đổi từ sữa mẹ sang ăn dặm, hệ tiêu hóa của trẻ cần có thời gian để thích nghi với các loại thức ăn mới. Do đó, lượng thức ăn dặm cho trẻ cũng cần phải có một mức độ hợp lý. Trước tiên, bố mẹ hãy cho bé ăn với một số lượng thức ăn vừa phải, sau đó tăng dần lên để hệ tiêu hóa của khi trẻ đã quen dần. Điều này giúp đảm bảo cho sự tiêu hóa của trẻ được cung cấp đầy đủ năng lượng, hệ tiêu hóa không phải làm việc quá tải một cách đột ngột.
Nguyên tắc loãng - đặc
Nhằm giúp trẻ không gặp “phản ứng” bài trừ của cơ thể khi tiếp xúc với thức ăn lạ. Nguyên tắc này giúp hệ tiêu hóa của trẻ có thể thích nghi với các dạng thức ăn để quá trình ăn dặm của trẻ diễn ra thật suôn sẻ.
Nguyên tắc tô màu chén bột
Bố mẹ cần đảm bảo đầy đủ 4 nhóm thức ăn quan trọng, đảm bảo dưỡng chất cần thiết để đảm bảo cho sự phát triển của trẻ.
Nguyên tắc không ép trẻ ăn
khi con không chịu ăn, quấy khóc hoặc có thái độ phản đối việc ăn dặm, bố mẹ đừng ép bé ăn. Khi này hãy cho trẻ tạm dừng việc ăn dặm một thời gian. Nói chuyện với con và khuyến khích con mở miệng và nếm thử. Sau đó sẽ tiếp tục tập luyện và thử cho con ăn dặm lại sau.
Ngoài ra,mẹ cần theo dõi và quan sát bé chặt chẽ trong suốt quá trình cho ăn dặm để tránh trường hợp trẻ bị dị ứng thức ăn hoặc bị nghẹn thức ăn, dẫn đến nghẹt thở. Hãy để cho con làm quen với việc ăn dặm ngay từ việc để tự do cầm bát đựng thức ăn hoặc chạm vào thức ăn nếu con muốn.
Nhóm thực phẩm cần thiết cho trẻ 5 tuổi ăn dặm mẹ nên biết
Để việc ăn dặm của bé được thuận lợi và có khoa học, mẹ cần áp dụng đúng các nguyên tắc cơ bản khi cho con ăn dặm. Việc ăn dặm giúp con bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của con. Do vậy, khi nấu bữa ăn dặm, mẹ cần cân đối đảm bảo 4 nhóm thực phẩm sau:
Nhóm chất bột đường
Nhóm chất bột đường sẽ cung cấp năng lượng hàng ngày cho bé ăn dặm. Nhóm này bao gồm: gạo, khoai, yến mạch,...
Trẻ mới bắt đầu ăn dặm, mẹ có thể chọn cháo, khoai hoặc các loại gạo tẻ cho bé làm quen với nhóm thực phẩm này. Ngoài ra mẹ cũng có thể nấu bột yến mạch cho bữa ăn của bé thêm phong phú. Đối với các loại gạo, mẹ nên sử dụng gạo tẻ thay vì các loại gạo nếp.
Khi trẻ trên 1 tuổi, bố mẹ nên sử dụng thực đơn ăn dặm đa dạng hơn để tránh làm trẻ chán ăn do ăn cháo quá lâu. Khi này mẹ có thể chế biến súp khoai tây thêm thịt bò xay ăn cùng bún, phở, bánh đa,... để con thích thú hơn với bữa ăn dặm.
Nhóm chất đạm
Chất đạm có vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển của trẻ. Đạm sẽ cung cấp cho con các axit amin thiết yếu để thúc đẩy sự tăng trưởng của các tế bào trong cơ thể trẻ.
Khi bắt đầu tập ăn dặm, chất đạm được cung cấp từ thịt nạc (lợn, gà), lòng đỏ trứng gà được các chuyên gia khuyến nghị sử dụng cho trẻ.
Sang tháng thứ 7 của trẻ, bố mẹ có thể cho trẻ ăn thịt bò, cá, tôm, cua. Khi con đủ 1 tuổi, bố mẹ nên tập cho con ăn cả lòng đỏ và lòng trắng trứng gà để bổ sung dưỡng chất.
Tuy chất đạm có vai trò quan trọng nhưng mẹ lưu ý không nên cho con ăn quá nhiều vì hệ tiêu hóa của con còn quá non nớt để đáp ứng được số lượng đạm thừa. Mẹ hãy kết hợp cho con ăn hài hòa cả 2 loại đạm: đạm động vật (gồm trứng, thịt, cá...) và đạm thực vật (các loại vừng, đậu, đỗ…) để giúp trẻ phát triển khỏe mạnh.
Nhóm rau củ và trái cây
Chất xơ từ nhóm chất này sẽ hỗ trợ cho sự tiêu hóa của trẻ. Ngoài ra còn cung cấp thêm vitamin và một số khoáng chất khác giúp tăng cường hệ miễn dịch và phòng chống cách bệnh về đường ruột. Mẹ cũng có thể tập cho con ăn hoa quả tươi như uống nước cam, chuối xay, xoài xay,.... Tuy nhiên khi chế biến rau củ quả, mẹ cần xử lý cho đúng cách như rửa sạch rau củ quả trước khi sử dụng, không dự trữ rau củ quá lâu dễ làm mất chất dinh dưỡng có trong các loại rau củ quả và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Nhóm chất béo
Chất béo ngoài việc đóng vai trò cung cấp năng lượng cho trẻ, còn là thành phần của màng tế bào và mô não. Nhóm chất béo đóng vai trò quan trọng là dung môi giúp các vitamin A,D,E,K... hòa tan hấp thu vào cơ thể. Bé cần được nạp cả dầu thực vật và mỡ động vật (mỡ gà, mỡ lợn...), mẹ nên sử dụng dầu và mỡ xen kẽ với tỷ lệ tốt nhất là 1:1. Các loại dầu thực vật nên ăn đa dạng (đậu nành, mè, dầu cá hồi...) riêng dầu gấc không nên ăn hàng ngày mà chỉ nên 1-2 lần/tuần để tránh vàng da do thừa tiền vitamin A.
Trẻ 5 tháng ăn dặm được chưa?
Việc bắt đầu ăn dặm cho trẻ 5 tháng tuổi phụ thuộc rất nhiều vào nhu cầu dinh dưỡng và thể trạng riêng của từng bé. Dù sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chính và đủ cho trẻ dưới 6 tháng, việc quan sát các dấu hiệu sẵn sàng ăn dặm của bé rất quan trọng. Cha mẹ cần cân nhắc kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa trước khi quyết định cho trẻ ăn dặm sớm. Điều này không chỉ đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bé mà còn tạo điều kiện để bé phát triển một cách tốt nhất trong giai đoạn đầu đời.
